Moda w Tybecie – pierwsze, co rzuca się w oczy podróżując po dachu świata, to różnorodność strojów noszonych przez mieszkańców. Tybetańczycy są dumni ze swoich tradycyjnych ubiorów i ozdób, odzwierciedlają one bowiem historię, kulturę, wiarę, charakter i bogactwo miejscowej ludności. Ostatnimi laty są one także elementem pokojowego oporu wobec Chińczyków. Zacytuję jednego z moich przyjaciół “źle się czuję chodząc w zachodnich ubraniach, nie chcę wyglądać jak Chińczyk; lubię chodzić w czubie – jestem Tybetańczykiem“.

MATERIAŁY

Głównym materiałem do wyrobu ubrań, butów, czapek jest pulu – czyli tybetański filc; wytwarzany na płaskowyżu od ponad 2000 lat. Wełnę owczą, przedzie się ręcznie przy pomocy wrzeciona, a następnie tka na niewielkich domowych krosnach z drewna. Otrzymana w ten sposób tkanina, ma zazwyczaj 24 cm szerokości, jest gruba, gładka i miękka. Następnie materiał jest barwiony w zależności od przeznaczenia: czarny – na ubrania buty i kapelusze, czerwony, niebieski lub zielony – do produkcji ozdób. Produkcją pulu wsławiły się Nangarze i Gyantse, a produkowane tam tkaniny znane są nie tylko w całym Tybecie, ale i poza jego granicami.

STROJE

Strój męski jak i damski składa się z koszuli i szaty wierzchniej zwanej czuba, wykonanej zazwyczaj ze skór owczych (noszonych włosem do środka),  z pulu, wełny lub w wersji odświętnej – brokatu. W wydaniu męskim jest to coś w rodzaju szerokiego płaszcza, zapinanego pod prawym ramieniem. Damskie czuby są węższe, z rękawami lub bez. Do przepasywania czuby służy tekstylny pas wykonany z czerwonego, żółtego lub jasno zielonego jedwabiu (młode dziewczyny mogą nosić także różowe pasy), opasujący talię dwa razy i zawiązany na węzeł z tyłu. Mężczyźni za pasem noszą krzesiwo, igielnik lub sztylet, a kobiety miedziany lub srebrny haczyk używany do przymocowywanie wiadra podczas dojenia jaków, a czasami nawet dziecko. W ciągu dnia jeden rękaw czuby owinięty jest wokół tali – umożliwia to swobodne poruszanie, oraz pozwala odprowadzać ciepło.
Mimo że strój ten nie ma kieszeni za pazuchą jest wiele miejsca na potrzebne rzeczy – miskę na tsampę, malę (różaniec), czy młynek modlitewny.

Typowym elementem stroju kobiecego jest pasiasty fartuch. Noszą go jedynie zamężne kobiety. Paski mogą być szerokie, w mocnych kontrastowych kolorach, lub uznawane za bardziej eleganckie, w wąskie paski o stonowanych barwach. Najbardziej popularne są długie fartuchy zawiązane wokół talii i sięgające rąbka spódnicy. Szyje się je trzech kawałków materiału o różnych wzorach.

Uzupełnieniem stroju jest kapelusz. Tybetańczycy produkują wiele rodzajów nakryć głowy – w lecie nosi się kapelusze wełniane, wiosną – filcowe, zimie zaś czapki z futra lisa. Eleganckie kobiety z  Yushu noszą przypominające plaski krążek kapelusze ze skóry owczej od góry obszyte kolorowym jedwabiem. W Amdo zaś bardzo popularne są kapelusze kowbojskie. W Khamie mężczyźni wplatają we włosy czerwoną, lub czarną wełnę.

Moda w Tybecie – BUTY

Można wyróżnić kilka typów tradycyjnego obuwia – buty z długą cholewką, buty z krótką cholewką, buty bez podszewki, i buty wyścielane bawełną. Robi się je z skóry bydlęcej, sztruksu lub pulu (filcu). Podeszwy wykonuje się z 5 – 7 warstw skóry wołowej. Nomadzi noszą zazwyczaj sięgające kolan kozaki zrobione z wolej skóry lub pulu. Buty mogą mieć różne kolory, niektóre są proste inne bogato haftowane. Noski mogą być proste, kwadratowe, ostre lub zagięte do góry. Z tyłu znajduje się zazwyczaj 10 centymetrowe podcięcie ułatwiające wkładanie i zdejmowanie buta.

Do mocowania butów by nie zsuwały się z łydki służą ozdobne taśmy. Mają one jeszcze jedną funkcję, w rodzinach poliandrycznych (czyli takich, w których kobieta ma kilku mężów) wiesza się je na klamce sypialni żony by dać znać domownikom, iż gości u niej jeden z mężów.

• 

• 

• 

• 

DODATKI

Nie ma drugiego tak kochającego dodatki do stroju narodu co Tybetańczycy. Najbardziej jest to widoczne podczas festiwali i świąt, kiedy to Tybetańczycy wkładają na siebie wszystkie swoje skarby. Klejnoty przekazywane są w rodzinie z pokolenia na pokolenie. Ozdoby są swoistą lokatą bankową – do niedawna większość rodzin prowadziła koczowniczy tryb życia, przenosząc się co kilka miesięcy na dogodniejsze pastwiska, potrzebowali więc takiej formy deponowania majątku, która byłaby łatwa do transportu. A ponieważ nie mogli inwestować w nieruchomości czy ziemię, to od stuleci lokowali pieniądze w dziełach sztuki, szlachetnych tkaninach, a zwłaszcza ozdobach.

Zarówno kobiety jak i mężczyźni noszą naszyjniki, kolczyki i bransoletki. spinki do włosów, Wykonywane są one z jadeitu, bursztynu, turkusów, pereł, kamieni zhi, macicy perłowej, kości, złota, srebra, kamieni szlachetnych i innych metali.

Podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych w Khamie odkryto ozdoby I. w. n.e., które wyglądały niemal identycznie jak te noszone współcześnie. Tybetańczycy wierzą, że kamienie posiadają duchową moc, mogą zapewnić szczęście, ochronę i chorobę. Najbardziej poszukiwany jest czerwony koral. Wykopaliska wskazują, że wierzenia te wywodzą się z prebuddyjskiej religii Bon.

Chcesz wiedzieć więcej o podróżowaniu po Tybecie? Pobierz pdf – MINIPRZEWODNIK PO TYBECIE

---

---